W ramach Narodowego Instytutu Onkologii w Warszawie działa Centrum Radioterapii Nowotworów Wieku Dziecięcego, funkcjonujące w strukturze Zakładu Radioterapii II, który na co dzień leczy również pacjentów dorosłych.
Centrum stanowi jedyny w Polsce ośrodek w pełni przystosowany do potrzeb dzieci poddawanych leczeniu radioterapią.
Leczenie realizowane jest na podstawie skierowania od lekarza onkologa prowadzącego z ośrodka onkologii dziecięcej, który koordynuje cały proces terapeutyczny i odpowiada za opiekę pediatryczną.
Zespół Centrum Radioterapii Nowotworów Wieku Dziecięcego to wysoko wykwalifikowani lekarze, fizycy medyczni, technicy elektroradiologii i pielęgniarki, którzy ściśle ze sobą współpracują, by zapewnić dzieciom najwyższy standard leczenia oraz komfort w trakcie terapii.
Leczenie odbywa się zgodnie z międzynarodowymi protokołami, a nasz ośrodek aktywnie uczestniczy w badaniach naukowych i współpracuje z jednostkami onkologicznymi w Polsce i za granicą.
Czym jest radioterapia?
Radioterapia, to jedna z metod miejscowego leczenia nowotworów. Jej działanie ma na celu doprowadzenie do śmierci komórek nowotworowych poprzez uszkodzenie ich nici DNA. Obecnie najczęściej w terapii wykorzystywane jest promieniowanie fotonowe.
Radioterapia stosowana u dzieci to nie tylko zaawansowana technologia i wiedza medyczna, ale również empatia, zrozumienie i codzienna troska o najmłodszych pacjentów oraz ich rodziny.
Kiedy stosuje się radioterapię u dzieci?
Radioterapia jest jedną z metod leczenia nowotworów i zazwyczaj stosuje się ją w ramach skojarzonego leczenia onkologicznego – obok chemioterapii, leczenia operacyjnego czy przeszczepu szpiku. O konieczności jej zastosowania decydujemy wspólnie z zespołem specjalistów w ośrodku onkologii dziecięcej, który prowadzi i koordynuje całe leczenie.
W Centrum Radioterapii Nowotworów Wieku Dziecięcego NIO-PIB realizowane jest wyłącznie napromienianie jako element skojarzonego leczenia onkologicznego. Dziecko jest kierowane na radioterapię przez lekarza prowadzącego z ośrodka onkologii dziecięcej, który koordynuje całe leczenie.
Jak przebiega proces leczenia?
1. Wizyta kwalifikacyjna
Na początku odbywa się konsultacja z lekarzem radioterapeutą, który:
- analizuje dokumentację medyczną i wyniki badań obrazowych,
- ocenia wskazania do radioterapii,
- omawia planowany przebieg leczenia z rodzicami/opiekunami dziecka,
- informuje o możliwych skutkach ubocznych i zaleceniach towarzyszących terapii.
2. Przygotowanie do radioterapii
Dokładność napromieniania jest kluczowa – dlatego konieczne są specjalistyczne przygotowania:
a) Unieruchomienie
Dziecko musi być ułożone w tej samej pozycji podczas każdej sesji leczenia. W tym celu wykonuje się:
- maski termoplastyczne,
- materace próżniowe i podpórki – dla innych obszarów ciała.
Unieruchomienie musi pozwolić na precyzyjne odtworzenie pozycji terapeutycznej, ale powinno być też na tyle komfortowe, żeby dziecko mogło leżeć nieruchomo co najmniej kilkanaście minut.
b) Obrazowanie i plan leczenia
- Wykonuje się tomografię komputerową (CT) w obszarze.
- W celu dokładniejszego określenia obszaru choroby, obrazy CT są łączone z badaniami MR i/lub PET.
- Lekarz radioterapeuta konturuje obszary do napromieniania oraz narządy zdrowe, które trzeba ochronić.
- Fizycy medyczni tworzą indywidualny plan leczenia z uwzględnieniem dawki, liczby frakcji (sesji) i ochrony narządów krytycznych.
- Po zatwierdzeniu planu wykonuje się pomiary kontrolne i weryfikację techniczną.
3. Rozpoczęcie leczenia – pierwsza sesja
W dniu pierwszej sesji napromieniania:
- dziecko jest układane w przygotowanej wcześniej pozycji terapeutycznej,
- wykonywane jest kontrolne badanie obrazowe (CBCT),
- następuje porównanie z obrazami referencyjnymi i korekta ułożenia (jeśli potrzeba).
Dopiero po pełnej weryfikacji, technicy elektroradiologii generują wiązkę promieniowania.
4. Każda kolejna sesja leczenia
Leczenie trwa zwykle od kilku do nawet kilkudziesięciu dni roboczych.
Codziennie przed napromienianiem wykonuje się kontrolę ułożenia.
Podczas terapii dziecko przebywa samo w pomieszczeniu, ale jest stale monitorowane audiowizualnie przez techników elektroradiologii, którzy:
- widzą i słyszą dziecko,
- mogą z nim rozmawiać.
W przypadku najmłodszych dzieci leczenie często odbywa się w krótkim znieczuleniu ogólnym, nad którym czuwa zespół anestezjologiczny.
5. Codzienne funkcjonowanie podczas terapii
Większość dzieci jest hospitalizowana w oddziale onkologii dziecięcej, szczególnie jeśli terapia dotyczy ośrodkowego układu nerwowego lub konieczne jest znieczulanie. W innych przypadkach możliwe jest leczenie ambulatoryjne z pobytem w domu lub hotelu.
Dla komfortu naszych najmłodszych pacjentów:
- w tzw. bunkrach terapeutycznych są telewizory i systemy audio – dziecko może oglądać bajki lub słuchać muzyki,
- maski są często ozdabiane postaciami z bajek, by zmniejszyć stres.
6. Zakończenie leczenia i opieka kontrolna
Po zakończeniu cyklu napromieniania:
- dziecko wraca pod opiekę swojego ośrodka onkologii dziecięcej,
- otrzymuje zalecenia od lekarza radioterapeuty dotyczące dalszych badań i obserwacji,
- w ośrodku onkologii dziecięcej odbywają się wizyty kontrolne w celu monitorowania skuteczności leczenia oraz oceny ewentualnych działań niepożądanych.
Czy radioterapia jest bezpieczna dla dzieci?
W celu jak najbezpieczniejszego przebiegu leczenia współczesna radioterapia wykorzystuje zaawansowane technologie, które:
- maksymalnie chronią zdrowe tkanki,
- ograniczają skutki uboczne,
- pozwalają na skuteczne i precyzyjne leczenie,
- są dostosowane do wieku i potrzeb dziecka.
Jakie są możliwe skutki uboczne radioterapii u dzieci?
Wczesne (w trakcie lub tuż po leczeniu):
- zmęczenie,
- odczyn skórny,
- nudności i wymioty,
- utrata apetytu.
- spadek parametrów morfologii krwi
Późne (po miesiącach lub latach):
- mogą dotyczyć rozwoju, wzrostu lub funkcjonowania narządów – zależnie od leczonej lokalizacji i wieku dziecka.
Dlatego dzieci po leczeniu są objęte długoterminową opieką onkologiczną, co pozwala na szybkie reagowanie w razie potrzeby.