Choć rak jajnika to nowotwór trudny w leczeniu i często diagnozowany późno, mamy dziś do dyspozycji coraz więcej skutecznych narzędzi, które realnie zwiększają szanse pacjentek zarówno na dłuższe życie, jak i jego jakość. Kluczem do sukcesu są szybka diagnostyka, nowoczesne leczenie oraz dobrze zorganizowana opieka.
Rak jajnika nazywany jest w środowisku medycznym „podstępnym”, ponieważ przez długi czas może nie dawać wyraźnych objawów, a kiedy się pojawiają, są mało charakterystyczne i łatwo pomylić je z dolegliwościami układu pokarmowego – uczuciem pełności po jedzeniu, wzdęciami, częstym oddawaniem moczu czy bólem w podbrzuszu. Niekiedy występują również krwawienia między miesiączkami lub po menopauzie, które powinny zawsze skłonić do wizyty u specjalisty.
Dr hab. n. med. Paweł Derlatka, kierownik Kliniki Ginekologii Onkologicznej Narodowego Instytutu Onkologii, wyjaśnia: Rak jajnika bywa mylony z problemami gastrycznymi, ponieważ jego objawy, zwłaszcza we wczesnym stadium, są niespecyficzne i łatwe do zlekceważenia. Dlatego tak ważna jest czujność – zarówno pacjentek, jak i lekarzy. Każda niepokojąca zmiana powinna być natychmiast konsultowana. Warto zaufać swojej intuicji, obserwować nasze ciało i nie odkładać wizyty u specjalisty na później.
Trudne leczenie – ale z coraz lepszymi wynikami
Leczenie raka jajnika jest złożone i często wymaga interwencji chirurgicznej. Celem zabiegu jest całkowite usunięcie zmian nowotworowych – to najważniejszy czynnik wpływający na rokowania. Chirurgia raka jajnika jest jedną z najtrudniejszych. Wymaga precyzji, doświadczenia i często wielogodzinnych operacji, ponieważ nowotwór może zajmować wiele narządów w jamie brzusznej. – tłumaczy dr Derlatka.
W Klinice Ginekologii Onkologicznej Instytutu realizowane są nawet najbardziej zaawansowane procedury chirurgiczne, z zastosowaniem technik minimalnie inwazyjnych oraz chirurgii laparoskopowej. Po operacji pacjentki mają dostęp do pełnego spektrum terapii systemowych – chemioterapii, leków celowanych (w tym olaparybu, bewacyzumabu czy niraparibu) oraz immunoterapii. W 2024 roku do wachlarza dostępnych terapii dołączył nowy lek – Elahere, stosowany w leczeniu nawrotowego raka jajnika, jajowodu i otrzewnej. To znaczący postęp, który może realnie przełożyć się na poprawę przeżywalności i jakości życia tysięcy kobiet zmagających się z tą chorobą – podkreśla dr Derlatka.
Klinika, która swoją działalność rozpoczynała jeszcze w budynku Instytutu przy ul. Wawelskiej, była jedną z pierwszych w Polsce klinik narządowych. Od początku swojej działalności wyróżniała się innowacyjnym podejściem do organizacji procesu terapeutycznego, w którym ogromny nacisk położono na pełną opiekę nad pacjentem – od diagnostyki, przez leczenie, aż po etap monitorowania i rehabilitacji. Dziś Klinika działa w oparciu o model kompleksowej opieki onkologicznej, w którym pacjent prowadzony jest przez cały proces leczenia w jednym miejscu, pod opieką interdyscyplinarnego zespołu ekspertów.
Mamy tu tzw. zespoły „idealne” – składające się z chirurgów, radiologów, onkologów, radioterapeutów i innych specjalistów, którzy nie tylko wspólnie planują leczenie, ale również je realizują. Z punktu widzenia komfortu pacjenta to rozwiązanie niezwykle ważne – pacjent trafia pod opiekę jednego, spójnego zespołu, który zna jego historię i reaguje na każdym etapie terapii w sposób skoordynowany. – mówi prof. Mariusz Bidziński, wieloletni kierownik Kliniki i konsultant krajowy w dziedzinie ginekologii onkologicznej.
Klinika prowadzi leczenie zgodnie z najnowszymi europejskimi i światowymi standardami, a pacjentki są kwalifikowane do leczenia także w ramach badań klinicznych. Jako jedna z nielicznych w Polsce Klinika uzyskała akredytację Europejskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej (ESGO) w zakresie leczenia raka jajnika i endometrium.
Skuteczna opieka to opieka dobrze zorganizowana
Nowoczesne leczenie onkologiczne to nie tylko leki – to przede wszystkim właściwa organizacja całego procesu leczenia. Dlatego w Polsce powstaje Krajowa Sieć Onkologiczna (KSO), której celem jest zapewnienie każdej pacjentce dostępu do najlepszych specjalistów i nowoczesnej diagnostyki – niezależnie od miejsca zamieszkania. Prof. Bidziński podkreśla: Mamy coraz więcej skutecznych terapii, ale potrzebujemy systemu, który sprawnie poprowadzi pacjentkę od podejrzenia choroby aż po leczenie i kontrolę.
KSO opiera się na modelu współpracy pomiędzy ośrodkami lokalnymi i referencyjnymi z wykorzystaniem telekonsultacji, wspólnej bazy danych i szybkiego przepływu wyników. Pojawili się także koordynatorzy onkologiczni, którzy wspierają pacjentki na każdym etapie procesu.
W NIO trwają też prace nad utworzeniem Ovarian Cancer Unit – jednostki specjalistycznej skupionej na leczeniu raka jajnika. Ma rozpocząć działalność w 2026 roku, po zakończeniu fazy opracowania standardów, konsultacji i wdrożeń.
Jeszcze raz profilaktyka!
Choć nie da się całkowicie zapobiec rakowi jajnika, profilaktyka odgrywa ważną rolę. Regularne badania, takie jak USG transwaginalne, oraz czujność wobec nietypowych objawów – to narzędzia, które warto wykorzystywać. Wczesne wykrycie zmian zwiększa szanse na skuteczne leczenie. Warto obserwować swoje ciało i nie bagatelizować nawet pozornie błahych dolegliwości.